του Μάνου Τεχνίτη, δικηγόρου LL.M, LL.M.*

Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε πως η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος είναι σε θέση να εντοπίζει και να διώκει εγκληματικές ενέργειες συλλέγοντας πληροφορίες μέσω των Κοινωνικών Δικτύων.

Εν όψει, όμως της νέας Οδηγίας 2011/93/ΕΕ για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας όπως αυτή ενετάχθη στο ελληνικό δίκαιο με το ν. 4267/2014, το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινείται πλέον η ΕΛ. ΑΣ. διευρύνθηκε.

Ενώ στο προηγούμενο καθεστώς επιτρέπονταν οι ειδικές ανακριτικές πράξεις μόνο για το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία, τη σωματεμπορία την εμπορία ανθρώπων, τώρα επιτρέπονται και σε μια πληθώρα άλλων ποινικά κολάσιμων πράξεων που σχετίζονται με τη σεξουαλική εκμετάλλευση, τη γενετήσια αξιοπρέπεια και την ανηλικότητα, όπως είναι η πορνογραφία ανηλίκων, η κατάχρηση ανηλίκου σε ασέλγεια, η αποπλάνηση ανηλίκου, η διευκόλυνση αλλότριας ακολασίας καθώς και η προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους (το γνωστό child grooming).

Ειδικά αυτό το τελευταίο είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη συμπεριφορά η οποία ως γνωστόν λαμβάνει χώρα στο διαδίκτυο. Ενήλικοι συνήθως μεγάλης ηλικίας παριστάνοντας τους ανήλικους ή τους έφηβους εισχωρούν στους διαδικτυακούς τόπους που δραστηριοποιούνται οι ανήλικοι (όπως chatrooms, κοινωνικά δίκτυα, fora κλ.π.) με σκοπό να τους πείσουν να συναντηθούν από κοντά. Οι δράστες αυτών των εγκλημάτων συνήθως χρησιμοποιούν προφίλ στο facebook με ψεύτικες φωτογραφίες και στοιχεία, γνωρίζουν όλα τα “trends” και τη μόδα της νεολαίας (π.χ. νεανικά συγκροτήματα) ενώ χειρίζονται άπταιστα την εφηβική αργκό. Έτσι, μέσα από μια διαδικασία λεκτικής και ψυχολογικής χειραγώγησης στοχεύουν στο να πείσουν τον ανήλικο για μία συνάντηση από κοντά η οποία συνήθως δεν έχει ευτυχή κατάληξη.

Επιστρέφοντας, όμως, στο θέμα, σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του άρθρου 253Α του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για τις “ειδικές ανακριτικές πράξης” επιτρέπεται η ανακριτική διείσδυση των αστυνομικών αρχών για τη διακρίβωση τέτοιων εγκλημάτων. Και στην προκειμένη περίπτωση όταν αναφερόμαστε σε “ανακριτική διείσδυση” πρακτικά μιλάμε για τη δυνατότητα της αστυνομίας να δημιουργεί (και αυτή) ψεύτικα προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα (και ειδικά φυσικά στο Facebook) στα οποία θα παριστά είτε τον ανήλικό, είτε κάποιον ενήλικο τον οποίο ο επίδοξος δράστης θα προσεγγίσει ώστε να συνεργαστεί για τη διάπραξη του εγκλήματος. Ταυτόχρονα, για τις πράξεις αυτές προβλέπεται και άρση απορρήτου εφόσον μιλάμε για κακούργημα, σύμφωνα με την τροποποίηση που επέφερε το άρθρο 15 του ν. 4267.

Βέβαια, η αστυνομία έχει το δυνατότητα να “διεισδύει” αλλά όχι και να παγιδεύει. Με λίγα λόγια πρέπει να διατηρεί μια στάση παθητικού χαρακτήρα, χωρίς να επιτρέπεται να “προκαλεί” τον δράστη σε διάπραξη της πράξης (να δρα δηλαδή ως agent provocateur). Σε αντίθετη περίπτωση (αν δηλαδή η αστυνομία χειριζόμενη το ψεύτικο προφίλ ανηλίκου επικοινωνεί με χρήστες προκαλώντας την επικοινωνία και δημιουργώντας τους τη διάθεση για την τέλεση της πράξης του εγκλήματος αυτού) τότε αυτό θεωρείται αστυνομική παγίδευση και καταδικάζεται ως πρακτική από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με μια ήδη παγίως δημιουργηθείσα νομολογία.

Αν λοιπόν είστε γονιός και ανησυχείτε για την ασφάλεια του παιδιού σας στο διαδίκτυο τότε το άρθρο αυτό ίσως σας καθησύχασε λίγο παραπάνω, γνωρίζοντας ότι πλέον η ΕΛ. ΑΣ περιπολεί ακόμα πιο ενεργά στο Facebook. Αν από την άλλη, είστε από αυτούς που κάνετε πλούσια χρήση των κοινωνικών δικτύων και συνομιλείτε με νέους, να έχετε υπ’ όψη σας ότι αφενός με πολλοί ανήλικοι δηλώνουν ηλικία μεγαλύτεροι από την πραγματική τους, οπότε μπορεί ως προ εκπλήξεως να βρεθείτε ύποπτος τέτοιων συμπεριφορών, αφετέρου δε η ανωνυμία που παρέχει το διαδίκτυο στο μέσο χρήστη είναι μόνο φαινομενική και επίπλαστη. Ένα ψεύτικο προφίλ ή μια ψεύτική φωτογραφία δε σημαίνει ότι δεν μπορούν τα ταυτιστούν τα πραγματικά σας στοιχεία, αφού σε κάθε περίπτωση τα “ηλεκτρονικά σας ίχνη” είναι τεχνικά ανιχνεύσιμα.